ιθαγενής

ιθαγενής
-ές (ΑΜ ἰθαγενής, -ές Α και επικ. τ. ἰθαιγενής)
αυτός που κατάγεται από τη χώρα στην οποία κατοικεί, αυτόχθονος, ντόπιος
αρχ.
1. αυτός που γεννήθηκε από νόμιμο γάμο, νόμιμος
2. γνήσιος («ἰθαγενὲς χρυσίον» — γνήσιος χρυσός)
3. φρ. «ἰθαγενὲς κύημα» — κανονικό, φυσιολογικό νεογνό, όχι έκτρωμα
4. φρ. «οὐκ ἰθαγενέα στόματα Νείλου ἀλλ' ὀρυκτά» — όχι φυσικά στόμια τού ποταμού, αλλά σκαμμένα, Ηρόδ.
5. (για ανέμους) αυτός που πνέει ακριβώς από κάποιο από τα τέσσερα σημεία τού ορίζοντα («ἰθαγενὴς νότος, ζέφυρος»).
[ΕΤΥΜΟΛ. < ιθα- + -γενής (< γένος)
το α' συνθετικό προέρχεται από το αντωνυμικό θ. *ι- και από το επίθημα -θα, αντιστοιχεί δε ακριβώς προς το αρχ. ινδ. iha και το αβεστ. ida «εδώ» (πρβλ. -θα). Μαρτυρούνται δύο ορθογραφίες τού τ.: ἰθαιγενής και ἰθαγενής, από τις οποίες την πρώτη διασώζει η χειρόγραφη παράδοση, ενώ τη δεύτερη υποστηρίζουν οι αρχ. γραμματικοί. Το -αι- τού τ. ἰθαιγενής μπορεί να οφείλεται είτε σε μετρική έκταση (το ᾱ δηλώθηκε για μετρικούς λόγους με αι), είτε σε αναλογία προς επιρρήματα σε -αι (πρβλ. χαμαί). Ενδέχεται όμως ο τ. ἰθαιγενής να προέρχεται από ἰθαι- και να συνδέεται με τη λ. ἰθαρός «καθάριος, χαρούμενος» (πρβλ. μιαρός - μιαιφόνος). Στη Νέα Ελληνική για τη σημ. «ιθαγενής» χρησιμοποιούνται λ. όπως αυτόχθων, ντόπιος, ενώ η λ. ιθαγενής χρησιμοποιείται κυρίως για να δηλώσει τους αυτόχθονες τών τόπων εκείνων τους οποίους ανακάλυψαν οι Ευρωπαίοι από τον 15ο αιώνα και μετά. Με αυτή τη χρήση η λ. είναι απόδοση τού γαλλ. indigene «αυτόχθων» (< λατ. indigena), που χρησιμοποιούνταν σε αντιδιαστολή προς το Ευρωπαίος].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Look at other dictionaries:

  • ιθαγενής — ής, ές γεν. ούς, αιτ. ή, πληθ. ουδ. ή, αυτός που κατάγεται από την ίδια χώρα στην οποία κατοικεί, ντόπιος: Ιθαγενείς κάτοικοι της Αμερικής. – Ιθαγενής πληθυσμός …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • ἰθαγενής — ἰθᾱγενής , ἰθαγενής born in lawful wedlock masc/fem nom sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • Αζτέκοι — Ιθαγενής λαός του Μεξικού, που από τον 14ο έως τον 16ο αι. επέβαλε την κυριαρχία του σε μεγάλο μέρος της Κεντρικής Αμερικής. Για την προέλευση και την αρχική ιστορία της φυλής αυτής έχουν δημιουργηθεί πολυάριθμοι θρύλοι. Σύμφωνα με έναν από… …   Dictionary of Greek

  • ἰθαιγενέεσσι — ἰθαγενής born in lawful wedlock masc/fem/neut dat pl (epic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἰθαιγενέεσσιν — ἰθαγενής born in lawful wedlock masc/fem/neut dat pl (epic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἰθαιγενέος — ἰθαγενής born in lawful wedlock masc/fem/neut gen sg (epic doric ionic aeolic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἰθαιγενέων — ἰθαγενής born in lawful wedlock masc/fem/neut gen pl (epic doric ionic aeolic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἰθαιγενής — ἰθαγενής born in lawful wedlock masc/fem nom sg (epic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • Βολιβία — Κράτος της Νότιας Αμερικής.Συνορεύει στα Β και στα ΒΑ με τη Βραζιλία, στα Δ με το Περού και τη Χιλή και στα Ν με την Αργεντινή και την Παραγουάη.Η Β. είναι η μοναδική χώρα της Νότιας Αμερικής, μαζί με την Παραγουάη, που δεν έχει έξοδο προς τη… …   Dictionary of Greek

  • ἰθαγενῆ — ἰθᾱγενῆ , ἰθαγενής born in lawful wedlock neut nom/voc/acc pl (attic epic doric) ἰθᾱγενῆ , ἰθαγενής born in lawful wedlock masc/fem/neut nom/voc/acc dual (doric aeolic) ἰθᾱγενῆ , ἰθαγενής born in lawful wedlock masc/fem acc sg (attic epic… …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”